Η αρτηριακή πίεση είναι η πίεση που ασκεί το αίμα στο τοίχωμα των αρτηριών καθώς ρέει μέσα σε αυτές. Η αρτηριακή πίεση εξαρτάται από τη ροή του αίματος και από την αντίσταση που προβάλουν τα αγγεία μας στη ροή αυτή. Εάν η αρτηριακή πίεση είναι υψηλή, τότε η καρδιά μας πρέπει να εργαστεί δυνατότερα για να διατηρήσει επαρκή ροή αίματος στο σώμα μας.

Η ιδανική αρτηριακή πίεση σε υγιείς ενήλικες είναι κάτω από 120 για τη συστολική και κάτω από 80 για τη διαστολική. Οποιαδήποτε τιμή αρτηριακής πίεσης άνω του 140 για τη συστολική και άνω του 90 για τη διαστολική θεωρείται υπέρταση.

Ταξινόνηση αρτ. Πίεσης ιατρείου

Με βάση την αρτ. Πίεση του ιατρείου ο παγκόσμιος επιπολασμός της υπέρτασης εκτιμάται ότι είναι 1,13 δισ. το 2015, με επικράτηση πάνω από 150 εκατ. στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη.

Η υπέρταση γίνεται προοδευτικά πιο συχνή με την πρόοδο της ηλικίας, με επικράτηση > 60% σε άτομα ηλικίας > 60 ετών.

Όσο οι πληθυσμοί καθώς γηράσκουν υιοθετούν περισσότερο καθιστικούς τρόπους ζωής και με την αύξηση της ηλικίας τους αυξάνουν και το σωματιό βάρος τους, ο επιπολασμός της υπέρτασης παγκοσμίως θα συνεχίσει να αυξάνεται. Υπολογίζεται ότι ο αριθμός των ατόμων με υπέρταση θα αυξηθεί κατά 15-20% έως το 2025, φθάνοντας τα 1,5 δισεκατομμύρια.

Η αρτ. Υπέρταση έχει ανεξάρτητη και συνεχή σχέση με τη συχνότητα εμφάνισης αρκετών καρδιαγγειαών συμβαμάτων (αιμορραγικό εγκεφαλικό επεισόδιο, ισχαιμικό αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, έμφραγμα του μυοκαρδίου, αιφνίδιο θάνατο, καρδιακή ανεπάρκεια και περιφερική αρτηριοπάθεια). Συσσωρευμένες ενδείξεις συνδέουν στενά την υπέρταση με αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης κολπικής μαρμαρυγής (AF), και εμφανίζονται στοιχεία που συνδέουν πρώιμη αυξήση της αρτ. Πίεσης με αυξημένο κίνδυνο γνωστικής πτώσης και άνοιας.

ΜΕΤΡΗΣΗ ΚΑΙ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΤΗΣ ΑΡΤΗΡΙΑΚΗΣ ΠΙΕΣΗΣ

Γενικές πληροφορίες

• Η διάγνωση της υπέρτασης βασίζεται αποκλειστικά στη μέτρηση της πίεσης. Δεν υπάρχει καμιά άλλη μέθοδος ή εξέταση για την αποκάλυψη των υπερτασικών ατόμων.
• Η μέτρηση της πίεσης είναι σχετικά απλή. Χρειάζεται όμως εκπαίδευση, εξάσκηση και προσοχή στη λεπτομέρεια.
• Τόσο στα φυσιολογικά, όσο και στα υπερτασικά άτομα, η αρτηριακή πίεση μεταβάλλεται συνεχώς. Για αυτό, προκειμένου να προσδιοριστεί το επίπεδο της πίεσης, συνήθως χρειάζονται πολλές μετρήσεις σε διαφορετικά στιγμιότυπα, πάντα σε συνθήκες ηρεμίας. Σε συνθήκες εκνευρισμού, φόβου, πανικού, πόνου ή μεγάλης σωματικής προσπάθειας (π.χ. τρέξιμο, σήκωμα μεγάλου βάρους, άγχους κλπ), η πίεση μπορεί να αυξηθεί πολύ - ακόμη και πάνω από 200 mmHg η συστολική. Η μέτρηση αυτή δεν είναι αντιπροσωπευτική της "πραγματικής" πίεσης. Αν δε συνοδεύεται από κάποιο άλλο σοβαρό πρόβλημα, δε χρειάζεται αντιμετώπιση και υποχωρεί από μόνη της λίγο αργότερα.
• Η μέτρηση της πίεσης γίνεται είτε με αυτόματο ηλεκτρονικό πιεσόμετρο, είτε με πιεσόμετρο που χρειάζεται ακουστικά (υδραργυρικό ή μεταλλικό).
• Όλα τα πιεσόμετρα μετρούν την πίεση σε χιλιοστά στήλης υδραργύρου (π.χ. 140/90 mmHg).

Οδηγίες για τη σωστή μέτρηση της πίεσης (εικόνα 1)

• Τουλάχιστον μισή ώρα πριν από τη μέτρηση της πίεσης, θα πρέπει να αποφεύγετε τον καφέ και το κάπνισμα (φυσικά, καλό είναι να μην καπνίζετε καθόλου).
• Οι μετρήσεις πρέπει να γίνονται πάντα σε καθιστή θέση. Αν παίρνετε φάρμακα για την υπέρταση, ο γιατρός σας μπορεί κάποιες φορές να σας ζητήσει να κάνετε μετρήσεις και σε όρθια θέση για να διαπιστώσει αν η πίεση πέφτει υπερβολικά στην ορθοστασία (ορθοστατική υπόταση).
• Για τη μέτρηση της πίεσης πρέπει πρώτα να μείνετε σε καθιστή θέση για περίπου 5 λεπτά.
• Η πλάτη σας πρέπει να ακουμπά στη ράχη της καρέκλας και το μπράτσο να είναι χαλαρά ακουμπισμένο σε σταθερή επιφάνεια (π.χ. τραπέζι).
• Η περιχειρίδα (το πανί που τυλίγει το χέρι) τοποθετείται έτσι ώστε να εφαρμόζει καλά κατευθείαν πάνω στον βραχίονα (μπράτσο), χωρίς να παρεμβάλλεται το μανίκι.
• Αν το μανίκι σας είναι σφικτό, θα πρέπει να βγάζετε το ρούχο.
• Η περιχειρίδα πρέπει να βρίσκεται περίπου στο ύψος της καρδιάς (εικόνα 1).
• Η άκρη του ακουστικού τοποθετείται στην εσωτερική επιφάνεια του αγκώνα, χωρίς να καλύπτεται τελείως από την περιχειρίδα (εικόνα 1).
• Βεβαιωθείτε ότι το πιεσόμετρό σας δείχνει ακριβώς 0 πριν το χρησιμοποιήσετε.
• Φουσκώνετε το πιεσόμετρο μέχρι το 200-220 mmHg. Ξεφουσκώνετε αργά (περίπου 10 mmHg κάθε 5 δευτερόλεπτα).
• Συστολική πίεση (μεγάλη) είναι το σημείο που ακούγεται ο ρυθμικός χτύπος, όσο αδύνατος και να είναι.
• Διαστολική πίεση (μικρή) είναι το σημείο όπου ο ρυθμικός ήχος παύει να ακούγεται.
• Η πίεση πρέπει να καταγράφεται σε χιλιοστά π.χ. συστολική πίεση 160 και διαστολική 90 mmHg και όχι 16 και 9.
• Το πιεσόμετρό σας έχει ενδείξεις (γραμμές) για κάθε 2 χιλιοστά πίεσης π.χ. 90, 92, 94, 96 κ.λπ. Η πίεση δεν πρέπει να στρογγυλοποιείται (π.χ. 160/95 mmHg), αλλά να καταγράφεται με λεπτομέρεια στο τελικό ζυγό (όχι μονό) ψηφίο (π.χ. 162/94 mmHg).
• Στις περισσότερες περιπτώσεις αρκούν δύο μετρήσεις της πίεσης κάθε φορά, με μεσοδιάστημα 1-2 λεπτά μεταξύ των μετρήσεων. Στη δεύτερη μέτρηση, η πίεση είναι συνήθως χαμηλότερη. Αν υπάρχει μεγάλη διαφορά μεταξύ πρώτης και δεύτερης μέτρησης (πάνω από 10 mmHg), γίνεται και τρίτη μέτρηση. Όλες οι μετρήσεις καταγράφονται.

• Καθώς όμως η αρτηριακή πίεση δεν παραμένει σταθερή όλο το 24ωρο, μία μόνο μέτρηση δεν αρκεί για να κατατάξουμε ένα άτομο ως φυσιολογικό ή υπερτασικό. Ένα μικρό μηχάνημα που το κρεμάμε στο ώμο μας και συνδέεται με ένα πιεσόμετρο που φοράμε στο χέρι μας συνέχεια για ένα 24ωρο, βοηθά να καταγράψουμε τις τιμές της πίεσης μας καθ' όλη τη διάρκεια της ημέρας και της νύχτας και να γνωρίσουμε ακριβώς τις διακυμάνσεις της. Η εξέταση αυτή ονομάζεται 24ωρη καταγραφή αρτηριακής πίεσης ή Holter αρτηριακής πίεσης.

Γιατί πρέπει να θεραπεύσω την υπέρταση;

Υπάρχουν σχεδόν 3 εκατομμύρια Έλληνες που πάσχουν από υψηλή αρτηριακή πίεση. Το πιο όμως ανησυχητικό είναι ότι οι μισοί από αυτούς δεν το γνωρίζουν καν, καθώς δε νιώθουν συμπτώματα. Ακόμα χειρότερα, μερικά άτομα έχουν σταματήσει την φαρμακευτική αγωγή, γιατί φοβούνται για παρενέργειες από το φάρμακο.

Κι όμως, η υπέρταση δεν είναι κάτι που πρέπει κανείς να μη δίνει σημασία. Η υψηλή πίεση σκοτώνει. Αργά, σιωπηρά, αλλά….σκοτώνει..

1. Ο κίνδυνος για στεφανιαία νόσο αυξάνει καθώς αυξάνει η συστολική και η διαστολική πίεση. Για παράδειγμα αν η συστολική πίεση αυξηθεί από 120 σε 140-159 μονάδες, ο κίνδυνος να εμφανίσουμε στεφανιαία νόσο αυξάνεται κατά 2,5 φορές, ακόμα και αν η διαστολική πίεση παραμείνει φυσιολογική. Παρόμοια, αν η συστολική πίεση είναι φυσιολογική, αλλά η διαστολική είναι 100 mm Hg ή υψηλότερη, ο κίνδυνος πάλι αυξάνεται κατά 2,6 φορές.
2. Εάν αυξηθεί η συστολική και η διαστολική πίεση, τότε το άτομο έχει 4,5 φορές περισσότερο κίνδυνο για καρδιακά προβλήματα από ένα άτομο με φυσιολογικές τιμές των δύο πιέσεων. Αυτό πιο παραστατικά σημαίνει ότι σε 100 άτομα με επίπεδα αρτηριακής πίεσης μικρότερα των 120/80, που μπορεί πεθάνουν από στεφανιαία νόσο, αντιστοιχούν 460 θάνατοι ατόμων με πίεση μεγαλύτερη των 160/100.
   Ακόμα και στην περίπτωση του εγκεφαλικού επεισοδίου,  οι βλάβες που το προκαλούν είναι χρόνιες και συνήθως δε δίνουν συμπτώματα. Η υψηλή πίεση που παραμένει αθεράπευτη, προκαλεί βλάβες μη αναστρέψιμες στα νεφρά, που μπορούν να οδηγήσουν στην ανάγκη αιμοκάθαρσης για τη διατήρηση της ζωής.

Συμβουλές για υπερτασικούς

Η υπέρταση σπάνια μπορεί να θεραπευτεί. Μπορεί, όμως να ρυθμιστεί με αλλαγές στον τρόπο ζωής και με φάρμακα. Τουλάχιστον μπορούμε όλοι να:

1. χάσουμε βάρος ή να διατηρηθούμε σε φυσιολογικά όρια
2. μειώσουμε σε μέτρια την κατανάλωση αλκοόλ
3. μειώσουμε σημαντικά την κατανάλωση άλατος
4. περιορίσουμε το άγχος, διατηρώντας αισιόδοξη στάση ζωής
5. ασκούμεθα, ή έστω, να περπατάμε τακτικά
6. να μην καταναλώνουμε υπερβολικά διεγερτικά όπως ο καφές και το τσάι
7. να μην αμελούμε τη λήψη φαρμακευτικής αγωγής, εφόσον έχει κριθεί επιβαλλόμενη μετά από σοβαρή ιατρική κλινική εξέταση μας
8. να μην αμελούμε την τακτική ιατρική προληπτική παθολογική εξέταση, που στην περίπτωσή μας πρέπει να γίνεται ανά εξάμηνο

Ας μη ξεχνάμε, ότι ο ρυθμισμένος υπερτασικός ασθενής είναι φυσιολογικό άτομο!